(Ouwe) Pouwels Claesz van der Speck, bouwman in Rijswijk, zoon van Claes Willemsz van der Speck, geboren ca. 1510, overleden 1569-1570
Gehuwd ca. 1540 met
Arijaentgen Dircks, geboren ca. 1520, overleden 1563-1564
Gehuwd ca. 1566 met
Aeltgen Arijens, geboren ca. 1520, overleden 1573-1576. Gehuwd in 1570 met Oedtsijer Ariaensz
Bronnen: 1) hogenda.nl, 2) Het geslacht Van der Spek (Van der Speck – Verspeck) te Rijswijk tot het eind van de 16e eeuw, L. van der Spek. In: Ons Voorgeslacht, jrg. 35 (1980), 3) 10e penning van Rijswijk 1544, B. de Keijzer, 4) 10e Penning Rijswijk 1561, A. Gordijn, 5) Nationaal Archief ‘s-Gravenhage, Staten van Holland na 1572, toegangsnummer 3.01.04.01, inventarisnummer 1290N. Kohier van de 12e penning over Rijswijk d.d. 1573, Anthonius van der Tuijn te Rhoon
NB: Er bestaan verschillende meningen over de afstamming van Ouwe Pouwels Claesz van der Speck. De afstamming van Claes Willemsz van der Speck is beschreven in L. van der Spek, 1980, in Ons Voorgeslacht en op de website van Henk van der Spek. De andere versie beschrijft de afstamming van Claes Dircksz van der Speck en is gebaseerd op J.F. Jacobs in Barjesteh etc., 2009 of op de uitzending van Verborgen Verleden van 22 april 2017 (Arjan Lubach).
Voor mij geeft de doorslag de verkoop in december 1566 voor gezworenen van Rijswijk van het bedrijf en inboedel door Claesgen Sijmons, weduwe van Claes Dircksz van der Speck, en haar kinderen. Bij de kinderen is Ouwe Pouwels Claesz van der Speck niet genoemd, wel Jonge Pouwels Claesz van der Speck. Ik trek daaruit de conclusie dat Ouwe Pouwels Claesz van der Speck geen zoon is van Claes Dircksz van der Speck maar van Claes Willemsz van der Speck en volg de lijn zoals door L. van der Spek is gepubliceerd in Ons Voorgeslacht.
In het kohier van de 10e penning in Rijswijk uit 1544 is opgenomen: Pouwels Claesz. Verspeck 7 morgen huur, 5 morgen huur.
In het kohier van de 10e penning in Rijswijk uit 1561 is opgenomen:
Oude Pouwels Claesz Verspeck vande voorsz. heere van Rijswijck 5 margen hoijlants om 25 pnd…………………. 2 p. 10 s.
Oude Pouwels Verspeck van voorsz. Jacob Pijnsz. 7 hondt lants om 7 gld. ………………… 14 s
Oude Pouwels Claesz. Verspeck 5 mergen weijlants van voorsz. Renesse om 33 p…. 3 p. 6 s
Oude Pouwels Verspeck een eijgen huys 6 p. 2s. ………………………………………………. 12 s. 2 p.
Hij pacht 10 morgen land en in 1558 en 1562 1,5 morgen teelland.
Hij koopt in 1562 het gewas op van de boomgaarden van de Heer van Rijswijk voor 70 pond. In hetzelfde jaar staat Cornelis Claesz van der Speck (zijn broer in de versie van Claes Willemsz) borg voor hem.
Op 17 juni 1563 verkoopt hij aan Joffrou Clementi, de weduwe van wijlen mr Jan van Ilpendam, een jaarlijkse lijfrente van 6 Karolus gulden, te lossen met penning 16.
Als zijn eerste vrouw overlijdt, koopt hij op 22 januari 1564 zijn 9 kinderen uit dit huwelijk uit. Zijn kinderen Pieter Pouwelsz, Neeltje Pouwels en Cors Pouwelsz zijn mondig. De overige genoemde kinderen zijn Claes Pouwelsz oud omtrent 19 jaar, Heijnric Pouwelsz oud omtrent 17 jaar, Willem Pouwelsz oud omtrent 14 jaar, Jacob Pouwelsz oud omtrent 12 jaar, Appolonia Pouwels oud omtrent 10 jaar en Leentje Pouwels oud omtrent 6 jaar. Hij bezit een huis en 7 morgen te Rijswijk . Bij akte neemt hij op zich dat hij de ongehuwde kinderen te eten en te drinken zal geven, de meisjes te leren naaien en schoolgaan en de ‘knechjes’ mede te leren lezen en schrijven. Verder zal hij als de kinderen mondig worden elk 24 pond uitkeren; als ze echter van huis gaan en huwen nog eens 18 Karolus gulden uitkeren tot haere bruijtstuk. Voorts is er een bepaling opgenomen dat als er een kind ‘sieck of Cranck’ wordt, recht hebben op de cost met een bedde binnen ’s vaeders huijs’. Tenslotte is een nog een bepaling dat Paulus gehouden is per jaer een jaergetijt, te houden voor de ziele van Arijaentje Dirckszdr zaliger. Hij zal al zijn kinderen een ‘eerlicke maeltijt’ geven, met een tonne van 2 gulden daarbij ‘uuijt te drincken tot opten boodem toe’.
In 1570 compareert Oelsier Arijensz voor de gezworenen van Rijswijk waarbij hij verklaart Aeltje Arijensdr gehuwd te hebben, de weduwe van Ouwe Pouwels Claesz Verspeck. Hij neemt de verplichten van Ouwe Pouwels Claeszn voortvloeiende uit de voormelde akte van 22 januari 1564 over, ‘in dier voege’ dat hij op zich neemt aan de kinderen 800 Karolus Guldens te betalen in diverse termijnen. Sier Arijensz en Aeltje treden in al hetgeen Ouwe Pouwels Claeszn bezeten heeft, huis, schuur, stallen, hooiberg, geboomte, voorts koeien, paarden, varkens, schapen, kalveren, wagens, ploegen, eijdens, stoppen, mouwen, niets uitgezonderd. Er zijn dan nog slechts vier kinderen thuis ‘van ‘t ouwe bedde’ (het eerste huwelijk), Heijnric, Jacob, Apploni en Leentje. Hij neemt op zich ze te onderhouden zoals de oude koopbrief dat omschreef. De twee kinderen uit het tweede huwelijk zal hij eveneens eten en drinken geven, kleden en ‘school laeten gaen, laeten leeren leesen ende schrijven, naeyen ende spinnen, sulcx een vaeder ende moeder schuldig is haer kinderen te doen’, tot hun 18e jaar. Alsdan zullen zij huns vaders erfdeel ontvangen, dan wel de renten daarvan.
In het kohier van de 12e penning in Rijswijk uit 1573 is opgenomen: Neeltgen Adriaens dochter weduwe wijlen ouwe Pouwels Claes zoon Verspeck ende Oedtsijer Ariaensz, Leentgen Pouwelsdr, Ariaentgen Pouwels dochter, Pouwels Claesz weeskinderen ende Maritgen Sierendr weeskindt van Sijer Adriaensz. getaxeert op £ 150. Compt volgende alsvoren te contribueren ter weecke £ 0-01-06.
Op Allerheiligen in 1576 compareert voor de Gezworenen van Rijswijk Gerrit Gerritszn en verklaart gekocht te hebben van de voogden van Arijaentje Pouwelsdr, het achtergelaten weeskind van Pouwels Claeszn Verspeck en Aeltje Arijensdr zaliger, het huis, schuur, berg en geboomte, dat Ouwe Pouwels Claeszn in zijn leven placht te bewonen. De koopprijs is gesteld op 300 gulden, waarvan 100 gulden gereed geld en voorts alle volgende Allerheiligen, te beginnen 1577, vijftig gulden totdat het geheel betaald is. Op de rechtdag van
21 november 1578 daagt Pieter Pouwelsz met ‘zijn cum socijs’ de eigenaren van het huis, dat Ouwe Pouwels Claesz uitkocht, te weten Gerrit Gerritz en Alijn Hacxen voor het
gerecht.
Op de rechtdag van 10 februari 1577 (of 1579 ?) spant Pieter Pouwelsz een geding aan, als voogd van het weeskind van Ouwe Pouwels Claeszn Verspeck tegen Arijen Cornz wonende te Naaldwijk en eist een zeker, hem toekomend erfdeel uit de boedel van Ouwe Pouwels Claesz.
Op 22 oktober 1582 verkopen Pieter Pouwelsz en Maerten Jansz, als gerechte ‘oemers en voechdens’ van het achtergelaten weeskind van Dammas Jansz en Neeltje Pouwelsdr een huis en erf.
Uit het 1e huwelijk:
1 Pieter Pouwelsz van der Speck, geboren ca. 1540 te Rijswijk, overleden > 22 oktober 1582
2 Neeltje Pouwels, geboren ca. 1541 te Rijswijk, overleden < 22 oktober 1582. Gehuwd < 12 januari 1564 met Damis Jansz, overleden < 22 oktober 1582
3 Cors Pouwelsz van der Speck, geboren ca. 1543 te Rijswijk
4 Claes Ouwe Pouwelsz van der Speck, geboren ca. 1544 te Rijswijk
5 Heijnric Pouwelsz van der Speck, geboren ca. 1546 te Rijswijk
6 Willem Pouwelsz van der Speck, geboren ca. 1550 te Rijswijk
7 Jacob Pouwelsz Verspeck (de Loose)
8 Appolonia Pouwels, geboren ca. 1554 te Rijswijk
9 Leentje Pouwels, geboren ca. 1558 te Rijswijk
Uit het 2e huwelijk:
10 Ariaentje Pouwels, geboren ca. 1567 te Rijswijk
11 Neeltje Pouwels, geboren ca. 1569 te Rijswijk, overleden (?) < 1576